Đọc to cho trẻ: Hướng dẫn cha mẹ chi tiết cách thực hành

Trong bài viết này, bạn sẽ được tìm hiểu về:

• Định nghĩa về Đọc to cho trẻ
• Những lợi ích tuyệt vời nói chung của việc Đọc to cho trẻ
• Lợi ích của việc Đọc to cho trẻ ở từng độ tuổi (Tiểu học, THCS-THPT)
• Hướng dẫn chi tiết cách cha mẹ lựa chọn sách và Đọc to cho trẻ

​(Lớp học thêm toán thầy Trường tổng hợp, Thầy Trường mở các lớp học thêm toán 12, học thêm toán 11 tại Hà Nội)

​

Ảnh: Cedar Mill Community Library

Đọc to (Reading Aloud) cho trẻ là gì?

Đó là hoạt động giáo viên/cha mẹ đọc to cho trẻ nghe những cuốn sách, bài báo… Thực tế là cho tới khoảng lớp 8, khả năng nghe của trẻ vẫn vượt trội so với khả năng đọc. Vì vậy, đọc to cho trẻ là cách thu hút trẻ đến với những nội dung mà chúng chưa thể đọc được.

Trong quá trình này, cha mẹ đã giúp:

• mở rộng trí tưởng tượng của trẻ
• cung cấp cho trẻ những kiến thức mới
• hỗ trợ việc hấp thụ ngôn ngữ của trẻ
• giúp trẻ tích luỹ vốn từ vựng
• kích thích niềm say mê đọc sách
• tạo điều kiện cho trẻ thưởng thức một hoạt động thư giãn thú vị

Trẻ từ mẫu giáo tới THPT đều có thể hưởng lợi từ việc được nghe cha mẹ đọc sách. Nếu bạn có khả năng đọc trôi chảy, biểu cảm và biến hoá tuỳ nội dung, bạn sẽ tăng cơ hội cho trẻ tạo sự kết nối giữa ngôn ngữ đọc và ngôn ngữ viết.

(Ảnh: The Reading Eggs Blog)

Tại sao Đọc to cho trẻ lại quan trọng?

Theo Anderson và các đồng sự (1985), Đọc to cho trẻ chính là hoạt động riêng lẻ quan trọng nhất mà bạn có thể làm. Khi đó, bạn sẽ giúp tích luỹ kiến thức mà trẻ cần để đọc hiểu thành công.

Đọc to giúp trẻ lắng nghe những phần ngôn ngữ ở mức độ cao hơn so với khả năng hiện tại của mình. Những ý tưởng phức tạp trở nên dễ tiếp cận hơn với trẻ. Đây cũng là cơ hội để trẻ biết đến những từ vựng hay kiểu ngôn ngữ mà trẻ chưa quen trong hội thoại hàn ngày. Kết quả là trẻ sẽ gặp thuận lợi hơn khi tự mình đọc sách.

Đọc to cho trẻ là nền tảng giúp trẻ phát triển khả năng biết đọc biết viết.

Những lúc dừng nghỉ, những đoạn nhấn nhá của người đọc cho phép trẻ hiểu rõ hơn về tác động của ngôn ngữ. Từ đó, tăng cường khả năng vận dụng trong thực tế.

Nghe người khác đọc giúp trẻ phát triển kỹ năng và hiểu biết quan trọng như nhận biết, dự đoán hình thức/nội dung sách.

Với trẻ từ mẫu giáo tới THPT

Để trở thành những người đọc sách suốt đời, trẻ cần học theo các tấm gương. Hứng thú với sách, dành thời gian đọc sách, chia sẻ sách hay, bạn đã truyền cảm hứng cho trẻ. Bởi bạn cho trẻ thấy tác động vô cùng tích cực và lợi ích vô cùng to lớn của việc đọc sách. Những cuộc thảo luận, những sẻ chia, thời gian bên nhau giữa bạn và con sẽ củng cố đam mê đọc sách cho trẻ. Trẻ nhận ra niềm vui thuần khiết khi đọc. Đồng thời, đọc còn giúp trẻ đến với vô vàn điều mới mẻ, kỳ thú.

(Ảnh: The Reading Eggs Blog)

Trẻ độ tuổi Tiểu học

Đọc to cho trẻ, bất kể khả năng đọc của trẻ tới đâu, giúp trẻ hiểu rằng:

• Những gì trẻ được nghe có ý nghĩa nhất định
• Chúng có thể mang tới cho trẻ một câu chuyện hay.

Đọc to cho trẻ ở giai đoạn tiểu học giúp trẻ làm quen với các cụm từ, cách diễn đạt, cách sắp xếp câu.

Như đã nói, ở trình độ nghe của trẻ, mức độ thấu hiểu văn bản của trẻ vượt xa so với trình độ đọc. Điều này còn đúng tới khi trẻ lên lớp 8.

Khi được nghe nội dung ở mức cao hơn so với trình độ đọc của mình, trẻ:

• mở rộng được vốn từ
• hiểu những ý tứ phức tạp và thú vị hơn

HS lớp 4 có thể hiểu nội dung được viết cho HS lớp 7. Và những nội dung này phần lớn đều hấp dẫn hơn, phức tạp hơn những thứ mà HS lớp 4 có thể tự đọc. Ví dụ: trẻ 5-6 tuổi vẫn sẽ thích thú khi được nghe truyện “Charlotte và Wilbur” dù cuốn sách này phù hợp với HS lớp 4.

Trẻ độ tuổi THCS-THPT

Đọc to cho trẻ cấp 2 và 3 có thể:

• tạo động lực cho trẻ đọc nhiều hơn
• giúp trẻ làm quen và thành thạo hơn với cách kể chuyện thu hút
• cung cấp cho trẻ văn bản chuẩn mực về cách dùng từ, diễn đạt, biểu cảm, phát âm…

Đọc to cho trẻ mà tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai có thể giúp trẻ tạo kết nối giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Trẻ cũng sẽ nhận ra cách dừng nghỉ, nhấn nhá trong ngôn ngữ nói phù hợp với cách sử dụng dấu chấm câu và cấu trúc của văn bản viết như thế nào. Đây là cách hỗ trợ tuyệt vời cho trẻ khi bạn đề nghị con đọc to bài viết của mình và quyết định xem, có cần chỉnh sửa gì không.

(Ảnh: GreatSchools)

Có nhiều dạng văn bản như thơ ca, bài diễn văn, kịch sẽ được nâng lên ở một tầm cao mới nếu kết hợp với trình diễn. Khi đọc to cho trẻ độ tuổi THCS-THPT nghe, bạn đã góp phần giúp trẻ nhận thấy vẻ đẹp khi đưa lên sân khấu những gì trẻ đọc. Khi đó, nội dung trẻ đọc không chỉ dừng lại ở ý nghĩa đơn thuần. Chúng thực sự mang lại những giây phút giải trí khó quên cho trẻ. Kết quả, tình yêu dành cho sách và đọc sách trong trẻ sẽ ngày càng được củng cố.

Làm thế nào để thực hành Đọc to cho trẻ?

Cách chọn văn bản để Đọc to cho trẻ

1. Bất cứ văn bản nào cũng phù hợp để Đọc to cho trẻ: sách, thơ, báo, tạp chí hoặc mọi thứ có thể thu hút trẻ.

2. Hãy chọn những văn bản phù hợp với mục đích hướng dẫn trẻ của bạn. Ví dụ: bạn đang muốn rèn trẻ về tính chân thật, hãy chọn cuốn sách nói về chủ đề này.

3. Nếu bạn có nhiều hơn 1 con hoặc tổ chức được 1 nhóm đọc, hãy chọn văn bản mà phần lớn trẻ sẽ hứng thú.

4. Đọc văn bản từ mọi môn học, bao gồm các bài báo khoa học, các bài toán hóc búa, các chi tiết lịch sử, tiểu sử người nổi tiếng…

5. Tăng độ khó của văn bản theo thời gian.

(Ảnh: Bump Club and Beyond)

Chi tiết cách Đọc to cho trẻ

1. Nên kiểm tra kỹ nội dung bạn sẽ đọc to cho trẻ. Đảm bảo rằng, bạn có thể đọc văn bản đó với biểu cảm phù hợp. Đồng thời, văn bản phải có ý nghĩa phù hợp với trẻ.

2. Bất đầu bằng việc Đọc to trong 10 phút mỗi ngày. Chuyển dần từ những văn bản tương đối đơn giản sang văn bản khó hơn, phức tạp hơn. Khi khả năng tập trung của trẻ tăng lên, hãy kéo dài thời gian Đọc to cho trẻ.

3. Luôn rõ ràng về mục tiêu của bạn khi đề nghị trẻ Đọc to. Nếu mục tiêu là để trẻ trình diễn những gì vừa đọc hay tăng khả năng đọc trôi chảy (fluency), hãy cho trẻ thời gian để thực hành.

4. Đọc với biểu cảm khuôn mặt, động tác tay chân, ngữ điệu. Luôn cho trẻ thấy bạn hứng thú với những gì mình đang đọc như thế nào. Có thể sử dụng các giọng khác nhau cho các nhân vật khác nhau. Khi đọc thật nhanh, hoặc có khi hạ giọng thì thầm…

5. Thảo luận với trẻ về ngôn ngữ của văn bản và các tình tiết trong truyện. Bằng cách dừng nghỉ cẩn trọng, bạn có thể tạo ra những quãng ngừng ý nghĩa để đặt câu hỏi cho trẻ hoặc đưa ra bình luận.

Để giúp phát triển tư duy phản biện ở trẻ, hãy đặt câu hỏi trước, trong và sau khi đọc, như:

• “What is the problem here?” (Vấn đề ở đây là gì?)
• “What do you think will happen next?” (Con nghĩ chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?)
• “What would you do in this situation?” (Con sẽ làm gì trong tình huống này?)
• “Why did you like or dislike the resolution?” (Tại sao con thích/không thích cách giải quyết truyện?)
• “What is the most important part of the text?” (Phần quan trọng nhất của nội dung vừa đọc là gì?)
• “How would you summarize this chapter?” (Con tóm tắt chương này như thế nào?)

Đề nghị trẻ đọc to văn bản để bạn có thể đánh giá kỹ năng đọc và xem xét các phương pháp đọc nên áp dụng với văn bản đó. Ngay từ đầu, nếu để trẻ đọc liên tục vài đoạn văn có thể không giúp cải thiện khả năng đọc hiểu của trẻ.

Lưu ý: Đọc to cho trẻ chỉ là một thành tố trong toàn bộ chương trình tổng thể. Không nên dùng Đọc to cho trẻ thay thế hoàn toàn phần trẻ tự đọc thầm bằng mắt.

(Ảnh: Buckaroo Buckeye)

Làm thế nào để nâng cao cấp độ tư duy cho trẻ?

1. Có thể kết hợp Đọc to cho trẻ với Nói to ra suy nghĩ của mình (Think Alooud).

2. Trẻ lớn hơn có thể đọc to cho trẻ nhỏ hơn sau khi thực hành và cảm thấy tự tin.

3. Đảm bảo rằng bạn đã tạo cơ hội cho trẻ thực hành đủ để việc đọc to được trôi chảy, giàu biểu cảm và hấp dẫn.

4. Bạn có thể đọc những văn bản khó trong khi trẻ nghe và ghi chép. Nó sẽ giúp trẻ làm quen với các khái niệm, cách diễn đạt khó hơn. Từ đó, nâng cao hiểu biết và cảm nhận của trẻ.

Sử dụng Đọc to cho trẻ khi nào?

1. Đọc/Học tiếng Anh

Đọc to cho trẻ có thể được sử dụng để phát triển cấu trúc câu chuyện, tăng từ vựng và cung cấp nguyên liệu để trẻ thảo luận ở mức độ cao hơn. Nhiều phiên bản của một câu chuyện có thể được đọc to lên nhằm thực hành kỹ năng So sánh. Bạn cũng có thể chọn nhiều tác phẩm của cùng một tác giả để đọc to cho trẻ trước khi nghiên cứu về tác giả đó.

2. Viết

Trẻ có thể viết về văn bản đã được bạn đọc cho nghe, tạo kết nối với kiến thức nền và văn bản khác. Trẻ cũng có thể đọc to bài viết của mình để xem có cần chỉnh sửa gì không.

3. Toán

Đọc to cho trẻ các bài toán có lời giúp trẻ tập trung vào ý nghĩa bài toán trước khi cố gắng tìm ra lời giải. Tiểu sử của các nhà toán học hay truyện về giả thuyết toán học mới cũng sẽ giúp trẻ hiểu và yêu môn Toán hơn. Ví dụ: Khi học về parabol, hyperbol, bạn có thể đọc to cho trẻ một bài báo về Hypatia – một trong những nhà toán học nữ đầu tiên.

4. Khoa học xã hội

Bạn có thể đọc to và thảo luận với trẻ những chính sách, tài liệu, bài diễn văn… liên quan tới giai đoạn lịch sử đang học.

5. Khoa học

Đọc to những bài báo khoa học mới liên quan tới chủ đề trẻ đang tìm hiểu.

Theo Teacher Vision