GV Mỹ chia sẻ cách khai thác sách nói cho con
Theo Melissa Taylor, cô giáo kiêm nhà văn Mỹ, sách nói – audiobooks – không chỉ để bật lên trên mỗi chuyến xe.
(Lớp học thêm toán thầy Trường tổng hợp, Thầy Trường mở các lớp học thêm toán 12, học thêm toán 11 tại Hà Nội)
Sách nói giữ một vai trò quan trọng trong gia đình tôi. Và luôn là như thế kể từ khi các con tôi còn nhỏ. Nhưng chúng tôi không chỉ nghe sách nói trên ô tô. Ở nhà, chúng tôi nghe sách nói trong bếp khi đang dùng các món ăn nhẹ, trong phòng ngủ khi vẽ hoặc phòng khách khi cùng giải một câu đố. Là giáo viên và cũng là mẹ, tôi nhận thấy sách nói có thể được sử dụng trong nhiều bối cảnh khác nhau. Vì những mục đích học tập cụ thể ở nhà và cả ở trường.
Trước hết, tôi sẽ giải thích sách nói được coi như “đọc thực sự” như thế nào. Lắng nghe một câu chuyện, giống như đọc, đòi hỏi trẻ phải vận dụng các kỹ năng đọc hiểu. Đó là liên hệ, hình ảnh hoá, xác định ý chính, dự đoán, đặt câu hỏi và tổng hợp. Sách nói không loại trừ trải nghiệm nào so với khi trẻ đọc sách.
Nghe sách nói ở nhà
Nếu được coi là đọc, vậy bạn có thể sử dụng sách nói ở nhà như thế nào? Thứ nhất, bạn cần tiếp cận sách dạng này. Tải sách nói về các thiết bị qua:
-
Apple Books,
-
Audible,
-
Audiobooks.com,
-
Google Play.
Bạn cũng có thể dùng ứng dụng Overdrive Libby .
Sau đây là 4 ý tưởng nghe sách nói ở nhà:
1Trong khoảng thời gian yên tĩnh
Khi các con không còn ngủ giấc ngắn nữa, tôi nhận ra, bọn trẻ vẫn có thể có khoảng thời gian yên tĩnh trong phòng với sách nói. Con có thể chơi, vẽ, xếp hình và vận động trong lúc nghe các câu chuyện. Việc này giúp con thực hành kỹ năng nghe cũng như xây dựng vốn từ vựng và kiến thức nền.
2Vào giờ đi ngủ
Sau đó tới giờ đi ngủ. Do tôi không muốn bỏ lỡ 1 ngày mà không đọc to cho con nghe, sách nói có thể trở thành trợ thủ đắc lực. Nhất là vào những ngày tôi cảm thấy quá mệt và chỉ muốn nghỉ ngơi. Tất nhiên, không phải tối nào tôi cũng cho con nghe sách nói. Nhưng đây là lựa chọn hợp lý và hiệu quả khi cần.
3Hoàn thành bài tập nghe giáo viên giao
Ảnh: Understood.org
Ở Mỹ, giáo viên tiểu học và THCS thường giao một số giờ đọc sách nhất định vào buổi tối. Hãy thử sách nói vào một số ngày. Con tôi đã làm như vậy và giáo viên của con cũng đồng ý. Phần lớn giáo viên (không phải tất cả) cho phép nghe sách nói được tính là đọc sách thực sự.
Trường hợp giáo viên giao cụ thể một cuốn sách con cần đọc mà trẻ không hứng thú. Khi đó, sách nói thực sự giúp con cảm thấy đỡ áp lực hơn. Vì chỉ cần nghe là hoàn thành việc đọc. Cho dù, sau đó, con vẫn cần xem lại cuốn sách để hiểu hơn về nội dung.
Lưu ý:
Ở Việt Nam, nhìn chung, chưa có dạng bài tập giao sách để trẻ đọc như trên. Nhưng phụ huynh cũng có thể áp dụng bằng cách tự giao cho trẻ. 1 cuốn sách cụ thể hoặc thời lượng đọc sách nhất định. Khi đó, sách nói sẽ là lựa chọn hợp lý.
4Để hiểu những cuốn sách khó
Khi một cuốn sách mà trẻ muốn tự đọc nhưng lại quá khó hiểu, hãy cho con nghe sách nói. Việc này hiệu quả bởi khả năng nghe hiểu của trẻ gần như luôn tốt hơn so với đọc hiểubằng mắt. Tôi cũng gợi ý dùng sách nói với sách được viết bằng ngôn ngữ địa phương hoặc nhiều từ cổ.
Phần tiếp theo trong bài viết của cô giáo Melissa Taylor là kinh nghiệm sử dụng sách nói trên lớp học. Phụ huynh có thể tham khảo và áp dụng những điều phù hợp với điều kiện nhà mình.
Nghe sách nói trên lớp học
Theo cô, có thể dùng sách nói trên lớp để:
5Tăng số lượng sách mà trẻ đọc
Ở lớp học, một số giáo viên thay đổi giữa đọc sách và nghe sách. Việc làm này đem lại lợi ích cho cả lớp. Giống khi đọc bất cứ cuốn sách nào, nghe sách nói giúp trẻ:
-
xây dựng vốn từ vựng,
-
cải thiện kỹ năng viết
-
phát triển sự tập trung
-
tăng cường hiểu biết về bản thân về thế giới
-
ch��p cánh cho trí tưởng tượng
-
cải thiện chất lượng học tập tại trường
Sách nói còn giúp tăng đáng kể thời gian với sách ở những trẻ:
-
tiếng Anh không phải tiếng mẹ đẻ
-
không hứng thú với việc đọc
-
hoặc tốc độc đọc chậm hơn các bạn khác.
Lấy ví dụ con gái đầu lòng của tôi. Tốc độ đọc của con cũng khá chậm. Với con, đọc sáchrất mệt và mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, nghe sách nói cho phép con đọc nhiều sách hơn. Thú vị ở chỗ, con thường đọc sách giấy sau khi đã nghe bản sách nói.
Ảnh: Salon.com
6Minh hoạ kỹ năng đọc trôi chảy
Đọc to cho trẻ là làm mẫu cách đọc trôi chảy. Và đó cũng là tác dụng của sách nói. Đặc biệt hấp dẫn hơn khi chính tác giả đọc cuốn sách của mình. Khi nghe sách nói, trẻ sẽ nghe những chỗ ngắt nghỉ, to, nhỏ và nhiều giọng khác nhau của người đọc. Đề nghị trẻ đánh giá giọng điệu, cảm xúc của người đọc. Trẻ có thích phong cách đọc đó không? Hay thấy chúng khá nhàm chán? Lý do là gì? Cách phân tích này bổ trợ cho kỹ năng tư duy của trẻ trong khi nghe sách nói. Sau đó, trẻ tự thực hành đọc trôi chảy bằng cách đọc 1 cuốn sách và thu âm. Nếu trẻ đọc sách tranh, hãy quay video để trẻ có thể chỉ ra hình minh hoạ.